Nijlgans neemt toe als broedvogel in gemeente De Fryske Marren.
Door Jan de Jong
De Nijlgans is de laatste 10-tal jaren in ons land als broedvogel sterk in opmars. In 1967 was het eerste broedgeval in ons land. Voor Friesland worden in het al sterk verouderde Vogels in Friesland (1976-1979) echter tot 1979 voor de nijlgans geen meldingen weergegeven. In de tachtiger jaren werden nijlganzen in Friesland wel meer in gevangenschap gehouden. De jongen werden toen gefokt voor de verkoop. Bekend zijn me de plaatsen Garijp en Hallum aan de kust.
Broeden tot 2004.
Voor gebieden in gemeente De Fryske Marren heb ik enkele meldingen opgedoken uit mijn archief waarbij sprake was van een broedgeval. Ben eigenlijk wel benieuwd of er voor 1992 ook al nijlganzen broeden in gemeente De Fryske Marren.
jaar | plaats | broeden | melder |
1992 | bij Lemmer | paar met 9 jongen | P van der Veen , Lemmer |
1994 | Zwettepoel bij Broek bij Joure | broedgeval op eilandje | U van der Meulen, Broek |
1994 | vogelreservaat Lemmer | broedgeval | P van der Veen , Lemmer |
1994 | Hepemabos Wijckel | broedgeval in haviksnest | S. Huitema, Wijckel |
1995 | Brekkenpolder bij Lemmer | broedgeval | Bertus Kallenkoot, Lemmer |
1997 | Broek bij Joure | paar met 2 jongen | Meester, Broek |
1997 | Terkaple | paar met zeker 4 jongen | Veneboer, Leeuwarden |
1997 | Rotstergaast bij Oosterschar | paar met 3 jongen | Sake Mulder, Sint Johannesga |
1998 | Zwettepoel bij Broek bij Joure | paar met 8 jongen | Frans Ozinga, Joure |
1998 | Broek bij Joure | paar met 6 jongen | Mevr. Wiegersma, Broek |
1999 | Zwettepoel bij Broek bij Joure | paar met 4 jongen | Tsjepke van der Honing, Joure |
2000 | bij eendenkooi Sint Nicolaasga | paar met 7 jongen | Westerhof , Joure |
2002 | Akmarijp | broedgeval in kraaiennest op erf | Kars Bies, Akmarijp |
2002 | Echtenerbrug Krompad | paar met 10 jongen | Jan Klijnstra Bantega |
2003 | Joure oost | paar met 8 jongen | Bertus Rijpkema, Joure |
2003 | Oudemirdum | broedgeval | Mevr. Kuipers ,Lemmer |
2004 | Haskerhorne bij viaduct | paar met 8 jongen , enkele dagen oud | Bertus Rijpkema, Joure |
Ook na 2004 is de soort op veel plaatsen in de gemeente De Fryske Marren waargenomen als broedvogel. De verspreiding in Friesland is dan ook enorm toegenomen. Broeden ze dit jaar ook bij U in de buurt?
De nijlgans is een vroege broeder. Soms al in januari kunnen al de eerste legsels ontdekt worden. Zo zag Henk Kuipers uit Sint Nicolaasga 12 januari 2007 op een van de eilandjes in het Tjeukemeer al een nest met 7 eieren. Het moet dus niet uitgesloten worden dat de eerste nijlganzen nu al zitten te broeden in De Fryske Marren. Soms zoeken ze daarbij beschutte plekken op zoals op eilandjes in parken en natuurgebieden. De legsels kunnen worden aangetroffen in ekster, kraaien en roofvogelnesten en zelfs torenvalkkasten. Zo zag Andre de Jager uit Ouwsterhaule er op 31 maart 2018 een paar broeden op een oud buizerd nest bij zijn woonplaats. Nijlganzen verdedigen soms met hun nest erg agressief en willen nogal eens andere soorten verjagen die in de buurt komen.
Winter
In de wintermaanden kan je soms al flinke groepen bij elkaar zien. Zo zag Durk Visser uit Joure op 21 januari 2017 aan de Polderboskdyk bij Joure een groep van wel 150 nijlganzen. De vogels voerden een soort van groepsballet uit en waren aan het dansen met de vleugels omhoog. Al draaiend en achter elkaar aanzittend, een prachtige baltsvertoning aldus waarnemer Visser. Opvallend was dat de dans in stilte werd uitgevoerd. Na het broedseizoen, soms meerdere legsels, zwerven de vogels vaak rond en zoeken voedsel op de graslanden.
Ringonderzoek .
Pas sinds 1994 zijn de eerste nijlganzen in ons land geringd. Thans zijn dat er nu een kleine 3000. Door de inzet van een speciaal kleurringen project van SOVON worden nu de verplaatsingen van nijlganzen beter in beeld gebracht. Nijlganzen zijn over het algemeen standvogels in ons land doch er zijn enkele meldingen bekend geworden uit de omgeving (ZWH/DFM) die elders geringd waren. Tot voor zover mij nu bekend is er echter geen enkele nijlgans in de gemeente De Fryske Marren geringd.
Ring meldingen zijn ;
NLA. 8060879. Geringd als nestjong te Groningen. Vers dood gevonden te Sint Nicolaasga op 6 januari 2018 aan de noordwest kant van het Tjeukemeer.
NLA. 8054625. Geringd als onvolwassen op 25 juli 2012 te Amsterdam. Vers dood gevonden op 3 april 2014 bij Uitwellingerga aan de zuidwestkant van de Langstaarter poelen.
NLA. 8060727. Geringd als nestjong op 13 juni 2016 te Groningen. Vers dood gevonden op 7 februari 2017 bij Oudega bij de Fluessen.
NLA. 8058102. Geringd op 1 juli 2013 in omgeving Arnhem. Waargenomen op 3 en 12 november bij Rhene in Duitsland en op 16 maart 2015 vers dood gevonden bij It Heidenschip.
Veel nijlganzen zijn tegenwoordig voorzien van kleurringen waarop een letter of cijfer combinatie staat. Het is de komende tijd dus opletten of er in onze gemeente De Fryske Marren ook nijlganzen rondlopen met kleurringen. Deze kleurringen kan men dan met een goede kijker ,of fototoestel vastleggen. Zo wordt het verspreidingsgebied va de nijlganzen beter in beeld gebracht en weten we meer over de mogelijke herkomst zonder de vogel te hoeven vangen.
De oudste nijlgans in ons land bereikte zeker een leeftijd van 13 jaar.
Opgemaakt 11-2-2020
Jan de Jong, Joure Tel. 0513-414788 Email;
